Over de mogelijke terugkeer van oude genres

— Alan Wald (links) en Marc Vanden Bussche, twee mensen die niets met elkaar gemeen hebben, maar in deze blog toch bij elkaar terechtkomen. —

De ene is een Amerikaanse intellectueel uit de trotskistische vijver, iemand die Engelse literatuur doceert en boeken publiceert over linkse schrijvers. De andere is een rechtse kustburgemeeste uit Vlaanderen. Die laatste heeft iets met het genre van de zombiefilm, de eerste met de roman noir.

In deze blog heb ik het eerder al over de film noir gehad, en over de literaire pendant ervan, de roman noir. In het ene↗︎ schrijf ik over linkse schrijvers die zich daarin specialiseren, in het andere↗︎ onderzoek ik hoe zo'n B-films mijn onfatsoenlijke mensbeeld danig weten aan te zwengelen.

Volgens Alan Wald↗︎ gaat het genre over de kristallisatie van angsten die tot uiting komen in het midden van de XXste eeuw. Noir bloeit wanneer het liberalisme van de New Deal ten einde loopt en de Koude Oorlog zijn intrede doet. De protagonisten worden naar de marge gedrongen, waar ze in ongehoorzaamheid terechtkomen. Het is een situatie die veel Amerikaanse schrijvers en filmmakers persoonlijk meemaken tijdens het Mccarthyisme.

In een essay dat je hier↗︎ kunt lezen stelt Alan Wald dat linkse activisten veel van die schrijvers kunnen leren. Er zijn gelijkenissen met onze tijd: een nog niet ten volle begrepen fase in de economie (toen: naoorlogs imperialisme, nu: globalisering); een knik in de georganiseerde arbeidersbeweging (toen: toenemende vakbondsbureaucratisering, nu tanende invloed van de bonden); de polarisering van de wereldpolitiek (toen tegen het ‘totalitarisme’, nu tegen het ‘islamterrorisme’); het aanwijzen van binnenlandse zondebokken (toen ‘subversieve commies’, nu ‘potentiële terroristen’); (her)opleven van rassenhaat.

Betekent dat ook dat er een nieuwe golf noir op ons afkomt? Dat zou ik wel leuk vinden, ik ben een liefhebber, ook omdat ik zelf lang op het randje gelopen heb waar de antihelden van de noir zo vaak toeven. Komt er een revival van de noir? Ik ben benieuwd. Maar misschien is deze era nog veel gunstiger voor het herleven van een ander genre. Misschien zijn deze tijden van klimaatverandering geschikter voor het klonen van Frankensteinverhalen, een gok waarvoor je hier↗︎ sterke argumenten vindt. Of misschien is deze tijd van oncontroleerbare migratiestromen voedzamer voor nog een ander genre waarover ik hier↗︎ eerder al iets geschreven heb, de zombiefilms. Waardoor ik in extremis de burgervader van Koksijde in dit stuk kan foefelen.

Als we het aan die even populaire als rechtse burgemeester vragen dan kiest Marc Vanden Bussche ongetwijfeld voor de zombies. Meer zelfs: ze zijn er al! Toen hij het nodig vond om de asielzoekers uit het plaatselijke zwembad te weren deed hij het met een bijzonder sterk zombiebeeld: ‘Ze zwemmen niet, ze staren alleen maar.’

Flor Vandekerckhove↗︎

° Alan Wald. Marxism in Noir. The culture and politics of race and class struggle in the 1940s. In International Socialist Review. Nr 101, zomer 2016. Te lezen op http://isreview.org/issue/101/marxism-noir
° Alan Wald. American Night. The literary Left in the Era of the Cold War. 2014. The University of North Carolina Press.
° Gillen D’Arcy Wood. Frankenstein, the Baroness, and the Climate Refugees of 1816. In Public Domain Review. Te lezen op http://publicdomainreview.org/2016/06/15/frankenstein-the-baroness-and-the-climate-refugees-of-1816/
° Sam De Wilde in Angst eet de ziel op, en zombies de rest. In Recto Verso, tijdschrift voor cultuur en kritiek. Nr. 71 april-mei 2016. Te lezen op http://www.rektoverso.be/artikel/angst-eet-de-ziel-op-en-zombies-de-rest.